Thực tại là Chân như

| Thứ Hai, 11:15 05-08-2019

| Lượt xem: 5230

Thực tại nghĩa là nơi chốn, chỗ, vị trí, cũng có tên không gian. Không gian, nói một cách tổng thể, là bề mặt của vũ trụ từ bao la, rộng lớn, cho đến hạn hẹp đối với mỗi con người chúng ta đang có mặt ở một nơi nào đó, như tại núi cao, thác ghềnh, quán cà-phê, phòng làm việc, phòng ngủ, phòng ăn, sân chùa, trong chợ, bãi đậu xe, sân banh... Tất cả đều có vô số vạn hữu: cỏ, cây, muông thú và con người, gọi chung chư pháp đang hiện hữu trên vũ trụ.

Mục lục

Định nghĩa

Kinh văn Phật nói: “Thật tướng của vạn hữu là vô ngã”. Qua đây cho ta có một nhận thức đích thực, rằng thật tướng của vạn hữu, của chư pháp chính là “thực tại siêu việt” muôn đời từ lúc quả đất này được thành hình, có tên cõi ta-bà, quốc độ của loài người, là nền tảng, là nhân duyên tạo nên vạn hữu: biển cả, cỏ, cây, sông, núi, muôn loài vật mang hình tướng dị biệt khác nhau và các chủng tộc con người, cho nên mới gọi thực tại siêu việt. Siêu việt, ở chỗ, là không do một đấng thượng đế siêu nhiên, tạo hóa nào sanh ra vạn hữu và con người. Tất cả đều do vô số nhân duyên giả hợp kết tụ, tạo nên một cách rất trật tự. Sau đó, tất cả bản thể muôn loài dần dần bị hủy diệt và tan rã, do các duyên hết lý do tồn tại, chứ không do một thượng đế, chúa tể nào có thể trừng phạt, hủy diệt. Thật là đúng theo quy luật Duyên Sinh - Duyên Diệt, có hợp có tan. Chân như, siêu việt được thấy ngay thực tại là chỗ đó. Với loài người, một loài có giác linh (cái biết tối thượng), do quả báo nghiệp của quá khứ hòa hợp vô số nhân duyên, cho nên bản thể loài người siêu việt hơn hết trong tất cả muôn loài vật (hữu tình chúng sanh).

Với hàng Phật tử Việt Nam chúng ta nói riêng đang sống trên đời này, ai cũng phải đã hơn một lần có mặt (hiện hữu) ở những nơi nào đó (không gian thực tại) vào ban ngày, hoặc đêm (chưa ngủ), để hành hoạt vô số việc lợi ích về mặt vật chất, tinh thần cho đạo pháp, xã hội, đời sống của cá nhân và gia đình mình luôn được tồn tại, ắt phải tiếp cận mọi thứ vạn hữu và các giới con người ngay trong thực tại. Thì ắt hẳn, đã nhìn thấy vô số hình tướng dị biệt đó trên không trung, dưới đất, chung quanh, trước mặt...

Nói về vị trí, nơi chốn thực tại của mỗi người chúng ta hiện hữu phải tiếp cận, thì rất nhiều, tùy theo hoàn cảnh, môi trường mà có. Ví dụ như những nơi có mặt: ngồi uống cà-phê ở thềm nhà nhìn mưa rơi ngoài sân, đứng chờ xét vé lên tàu, đứng ở sân ga chờ đón thân nhân về, ngồi ăn ở quán cơm tại con hẻm nhỏ Eden Sài Gòn, ngồi ăn phở ở tiệm phở gà đường Hàng Nón Hà Nội, đứng trên cầu Thê Húc nhìn mặt nước hồ Hoàn Kiếm trong buổi sáng ban mai Hà Nội, đứng ngồi xem các cầu thủ đá banh, ngồi nghe Tăng giảng pháp tại chánh điện, trao quà tình thương cho những người già neo đơn, cắt cỏ trong vườn, đang chiên đậu hủ tại bếp, đang lái xe trên đường cao tốc, ngồi thuyền trên sông Hương, mua hàng tại chợ Đồng Xuân Hà Nội, đứng tham dự Đại lễ Phật đản tại bãi cỏ xanh... Những nơi trên được biểu thị cho nghĩa của thực tại.

Tức là tất cả hành động của người, và những cảnh vật được xảy ra ngay hiện tại chung quanh ta lúc đó, ra sao, như thế nào: buồn, vui, hung dữ, hiền hòa, êm đềm, cay cú, thái độ đố kỵ, lịch sự, hòa ái... của tha nhân xã hội, bạn đạo... và của thiên nhiên như: tiếng suối chảy rào rào, hoa đang nở, thuyền chao trên mặt nước, sóng vỗ rì rào, tiếng chim hót, những cành liễu lắc lư trước gió... Chính những hiện tượng trên có liên đới đối với mỗi con người chúng ta, đều là lý chân thật cả hai mặt: Thiện và Ác, Ân tình Phản bội... nên chi được gọi là Chân như, tức là rõ ràng; ác ra ác, thiện ra thiện, hiền hòa ra hiền hòa, không thể lẫn lộn. Đừng nghĩ rằng thiện là chân như, còn ác không chân như! Cái gì đúng theo quy luật, gọi là Chân như.

Với con người, có hành động thiện, ác do bởi bản tính của họ vốn là như vậy. Với thiên nhiên, là do những duyên thiên nhiên tạo nên như vậy. Chẳng hạn không khí chuyển động nhẹ tạo ra gió, mạnh hơn thành bão. Nước trong biển cả, ao hồ bị bốc hơi bởi sức nóng mặt trời, rồi bay lên không trung thành mây. Mây kết tụ lại, bị sức nóng mặt trời làm tan ra thành nước, rơi xuống đất, gọi là mưa. Trên vũ trụ này, đang có hằng triệu hiện tượng xảy ra trong thực tại. Hiện tượng nào cũng đều chứa đựng nguyên lý chân thật như vậy của chúng trong đó. Thêm một vài ví dụ nữa về con người. Chẳng hạn như hành động hung dữ, nói năng thô lỗ, hay hiền hòa, nhã nhặn (tướng như vậy) do bởi tánh tham, sân, si hay từ bi vốn có trong tâm (hiền lành, hung dữ).

Chân như gồm chân, nghĩa là lý chân thật; và như, nghĩa là như vậy đó (lý chân thật như vậy). Trên vũ trụ này, với con người thuộc mọi chủng tộc trên thế giới có tánh hung dữ, tham lam, sân si, sát nhân... hay đạo đức, hiền lành, từ bi, hỷ xả... là do quả báo nghiệp của kiếp trước đang tồn tại trong tâm thức, là lý chân thật như vậy. Với vô số bản thể của vạn hữu: cái bàn, chiếc xe hơi, cái mõ, cái chuông... cỏ cây, hoa lá, sông, núi, mây trời, sấm sét, mưa to, gió lớn... Muôn loài vật và con người vốn có bản thể sai biệt nhau: người béo, người ốm, cao, lùn, da trắng, da đen... Tất cả, không tự có thân, mà phải do vô số nhân duyên đã kết tụ lại mà thành nhiều hình thể dị biệt, có tên ông Xoài, bà Ổi khác nhau, đúng cái lý duyên sinh chân thật như vậy. Về cây trái, vật dụng cũng như vậy, tất cả đều do vô số nhân duyên (đất, nước, gió, lửa, phân bón) tạo nên, và bàn tay con người là chủ chốt. Và được nhân loại đặt tên Cam, Quít, cái bàn, chiếc xe, con thuyền... tất cả là giả danh. Tất cả đều hiện hữu trên mặt của trái đất này, tức là không gian thực tại đang dung chứa vô số bản thể chúng sanh có tình, không tình, do đó mới có ra cụm từ “Thực tại là Chân như”.

Trở lại cụm từ Thực tại. Thực tại luôn được đi cùng với Chân như, là một mệnh đề, mang nội hàm “Thực tướng của vạn pháp là Vô ngã”. Nghĩa là mọi bản thể vạn hữu không tình, có tình như vậy, là do vô số duyên giả hợp kết tụ mà thành. Cho nên, cụm từ “thực tướng là chân như” chính là “bài học tỉnh thức” riêng đối với những hành giả trong đạo Phật, đang đi tìm cho mình con đường giải thoát, là phải hiểu và biết đến tinh yếu của“tỉnhthức”.

Dù cho vị này học và tu pháp Thiền, vị kia tu Tịnh độ niệm Phật A-di-đà, vị nọ tu tập giáo pháp vô ngã, quán chiếu vô thường, vị khác tu tập Mật tông trì chú giải nghiệp... tất cả phải biết đến năng lực của Tỉnh thức vào thực tại. Nó là cây đèn trợ giúp cho tâm các hành giả luôn an trú trên dòng sóng an tịnh khi tu tập các pháp: Thiền, Tịnh, Mật tông, Quán niệm. Do vậy phải thường hằng đem tâm tỉnh thức, trở về thực tại, đừng để cái tâm khỉ, tâm ngựa của mình, nó đi rong chơi theo ngoại cảnh, suy nghĩ việc kia, chuyện nọ, gọi là thất niệm. Bởi vì mỗi người chúng ta sống trên đời này, ai cũng phải có vô số việc làm tại gia đình, ngoài xã hội, trong chùa (tu tập, Phật sự). Mà như thế, nếu tâm không tỉnh thức, mọi việc khó thành tựu. Ta nên biết rằng ta hành động bất cứ việc gì, là phải có tâm duyên vào, đó là tâm tỉnh thức vào thực tại. Nó chỉ đạo, thì mọi việc mới được thành tựu. Nhưng, mỗi việc làm như vậy, chỉ có một tâm tỉnh thức thôi, gọi là tâm nào việc đó, tâm nào đạo (phương cách) đó, không bao giờ có hai tâm trong một việc (không ai có thể tắm cùng lúc hai dòng sông).

Một việc mà hai tâm, không bao giờ được thành tựu. Tâm thứ hai xen kẽ vào, gọi là tâm con khỉ hay con ngựa. Tức thì, mình phải giữ tâm tỉnh thức của mình, thì tâm khỉ, ngựa tự động biến mất. Bằng không, việc đang làm đó sẽ bị sai, không chính xác, không đúng phẩm chất theo nguyên lý đích thực của nó. Cho nên, đại chúng Tăng, Ni, Phật tử ở nhiều nơi đang làm các việc khác nhau như nấu bếp, quét sân, bưng thức ăn ra bàn... khi nghe tiếng chuông bảo chúng hay gia trì vang lên, đi vào không gian thì mọi người phải dừng tay, đứng lại, ngồi yên, im lặng; còn đại chúng ngồi nghe pháp trong hội trường nên ngồi thẳng lưng, mắt nhìn xuống, hít thở. Đó là một trong của ý nghĩa trở về thực tại để thấy chân như trước mặt. Sau một phút tỉnh thức, tất cả mọi người trở lại sinh hoạt bình thường.

Chúng ta nên biết rằng; ngoài xã hội, trong gia đình, tại ngôi chùa, tất cả đều có hằng ngàn công việc khác nhau để phục vụ cho xã hội, cho người thân, cho chúng sanh và đạo pháp. Trong hằng ngàn công việc đó ở mỗi nơi khác nhau thì mỗi mỗi việc đều xảy ra ngay thực tại dù ngày hay đêm, mà tâm là chủ nhân chỉ đạo cho thân tri hành đúng theo nguyên lý đích thực của nó, không việc nào giống việc nào.

Tất cả mọi việc phải có tâm tỉnh thức duyên vào, thì mọi việc mới được chính xác, đúng phẩm, đúng lượng, đúng chánh đạo. Nghĩa là việc nào có tâm đó, đừng để tâm buông lung: Khi tay ta đang rửa chén, hay miệng đang niệm Phật, trì chú... mà tâm hướng đến việc khác, thì các việc thực tại đó, đều không chính xác, không chánh đạo. Nhất hạng là đang ngồi nghe chư Tăng giảng Phật pháp, tâm của các cử tọa càng tỉnh thức vào thực tại, thì mới có thể hiểu rõ khế lý của bài Pháp. Vì thế, chư Tăng, Ni trong vai trò giáo thọ thường nhắc nhở các Tăng, Ni sinh, nam nữ Phật tử đang ngồi nghe Pháp, phải đem tâm trở về thực tại, tỉnh thức. Đó là một trong những ý nghĩa trở về thực tại, đưa tâm trở lại vị trí thanh tịnh để thấu triệt khế lý của Phật pháp (chân như), bởi vì Lý bao giờ cũng làm sáng tỏ đạo.

Không phải chỉ có các giới tu thiền định mới đem tâm trở về thực tại để thấy Chân như, mà tất cả hành giả trong đạo Phật đang học và hành đạo, đều tri hành đem tâm trở về thực tại, để bắt gặp Chân như, ngộ đạo.

Là Phật tử đúng nhãn hiệu, đều là những hành giả đích thực đi tìm cho mình con đường giải thoát trong đạo Phật bằng học, tu tập Phật pháp để ngộ lý, thấy đạo mà hành. Đạo mà quý vị phải thấy để hành, đó là cái đạo lý Vô ngã, Vô thường. Vô ngã, Vô thường, chính là Chân như. Hai đạo lý này, tuy hai mà một, tuy một mà hai, vì có sự tương duyên, liên đới nhau theo quy luật không thể tránh khỏi như hình với bóng.

Nói rõ hơn; mọi bản thể hiện hữu đều do các duyên giả hợp, không có thật, cho nên luôn bị định luật vô thường làm tan rã. Do đó, các hành giả phải thường hằng tự nhớ đưa tâm mình tỉnh thức vào thực tại, để nhận diện thực tại, mới có thể thấy rõ các đạo lý duyên sinh, duyên diệt, vô ngã, vô thường, chứ đừng chờ có dịp ngồi thiền trong hội trường nghe tiếng chuông, hay đem tâm quán niệm mới thấy vô ngã, vô thường, sinh, diệt. Bất cứ lúc nào, nơi đâu trên vũ trụ này, đều có vô số chúng sanh có tình, không tình đang hiện hữu vào thực tại, ta đều có thể trực nhận ra các chân lý nói trên, khi tâm hồn ta tỉnh thức trong thanh tịnh. Nói như lời Đại sư Thái Hư: “Thanh tịnh đạo tràng. Có ngay trong cao lâu, tửu điếm”.

Thực tập nhận diện Chân như

Nhận diện thực tại là một quy luật không thể tránh khỏi đối với các hành giả trong Phật giáo, nếu không nói rằng mong cầu giải thoát, là phải nhận diện để bắt gặp Chân như (lý chân thật) chứ không gì khác hơn. Do vậy, nhận diện thực tại của các hành giả trong Phật giáo ở ba trường hợp, phải tri hành sau đây:

1. Nhận diện các chủng loại của thức A-lại-da
Thức A-lại-da là một cụm từ để chỉ cho cái tâm biết của tất cả chủng loại hữu tình chúng sanh; từ nhỏ tí xíu, như những con phù du, sâu, bọ, rận, rệp, nghêu, hào, tôm, cá... cho đến những loài có lông vũ như chim, gà, vịt, ngỗng... những loài có lông mao như trâu, bò, dê, ngựa, vân vân. Và kể cả các chủng loại con người có màu da đen, trắng, vàng, đỏ. Tất cả chủng loại hữu tình chúng sanh nói chung, con người, súc vật... đều có cái tâm biết.

Riêng các loại súc sinh nhỏ, lớn nói chung sau khi chết, có thể được tái sinh trở lại làm người, hay tiếp tục bị thác sinh trở lại kiếp súc sinh. Cho nên có hai thứ hồn: giác hồn, sinh hồn, do các nhà tâm lý học Đông phương đặt tên, tức là có tâm biết thấp hèn của muôn loài súc sinh.

Với loài người có tâm biết cao hơn, gọi là linh hồn. Vì thế cho nên được nhóm Lăng-già: Bồ-tát Thế Thân, Vô Trước, là hai luận sư về triết lý Duy thức học, đã bác bỏ không có linh hồn tồn tại trong bản thể con người, chỉ có thức. Do đó, hai Ngài đã đặt cho tên A-lại-da thức, thay thế cho linh hồn, cái tâm biết rất linh diệu của con người và kể cả muôn loài súc sinh bé nhỏ. Do đã được biết, tất cả do có Phật tánh qua lời Phật xác định: “Nhất thiết chúng sanh giai hữu Phật tánh”.

Thức A-lại-da, là cái biết của con người thật tinh khôn, tinh anh. Gọi tâm biết tinh khôn của loài người là tri thức. Biết cao hơn, gọi là trí thức. Trên trí thức gọi là trí giác, trí huệ, tuệ giác. Tất cả, nói chung, là Thức, nghĩa là biết của A-lại-da-thức từ hạ cấp, trung cấp, đến thượng cấp.

Để phủ nhận cái gọi là linh hồn, cũng như bác bỏ linh hồn không thể tồn tại trong bản thể con người, cho nên nhóm Lăng-già đã thay danh từ linh hồn bằng cụm từ “Thức A-lại-da. Thức A-lại-da, được chỉ chung cho tâm biết của muôn loài hữu tình chúng sanh, gọi là Phật tánh, vốn thanh tịnh, trong sáng, không dơ bẩn muôn đời, nằm sâu tận đáy lòng con người. Nhưng luôn bị những thứ vô minh, phiền não, ô trược... bao phủ, làm cho cái tâm bị u tối, chính là năng lực đưa đẩy tâm bị u mê ám chướng, khởi lên nhiều thứ ngã: ngã nhân, ngã sở, ngã mạn, ngã chấp, tham, sân, si, đố kị, xấu, ác đối với muôn loài chúng sanh và loài người... Để rồi sau đó nói và hành động mang nhiều tội ác, sát hại đối với muôn loài chúng sanh, và nhân loại khắp trên thế giới, là năng lực bị thác sinh vào ba đường ác, được thấy rõ ở súc sinh.

Tuy nhiên, thức A-lại-da phàm phu, vô minh, u tối trong tâm bị lột xác, được thay vào đó bằng Bạch tịnh thức ở ngôi vị Tu-đà-hoàn, tiến lên quả vị Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán. Được như vậy, do có quyết tâm học và tu tập, đúng theo định luật nhân quả: Có tu, có quả Thánh, được sinh lên các cõi Phật, Trời. Không tu không quả Thánh, sau khi chết, thức A-lại-da phàm phu thì bị đi vào các cõi dưới: địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh, theo định luật nhân quả, được thấy rõ qua nhận diện môi trường thác sinh.

2. Nhận diện chúng sanh không có tình thức(vô tình chúng sanh)
Vạn hữu không tình, thì vô số kể trên khắp không gian của trái đất này, không thể nhận diện cho hết được. Chỉ một số quen thuộc thường nhật, như những thứ: xe hơi, máy bay, tàu thủy, thuyền bè, cái bàn, tờ giấy trắng, các loài cây, hoa, cỏ, sỏi, đá, nồi niêu, bình, tách, ly, chén... Chúng ta hãy nhìn sâu vào bản thể thực tại của chúng, rồi từ từ phân tích, cùng với nhận thức thầm lặng, ta sẽ thấy ngay, chúng được có bản thể như vậy, là do vô số duyên giả hợp lại mà có, chứ chúng không tự thể.

3. Nhận thức bản thể Hữu tình Chúng sanh(chúng sanh có tình thức)
Bản thể chúng sanh có tình ở đây, chính là muôn loài vật có tình từ rất thấp, đến cao. Loài vật có tình rất thấp này, như những loài ong, bướm, sâu, bọ, kiến... cái biết của những loài này rất là thấp, gọi cái biết của chúng là giác hồn. Những loài lớn như cọp, beo, voi, nai, trâu, bò... có cái biết tham sống sợ chết gọi là sinh hồn (sống theo bản năng).

4. Nhận diện môi trường thác sinh
Ta hãy làm một cuộc du hành khắp đó đây, để nhận diện: Những nơi nào có tế bào sống, nơi đó có các chủng loại thức A-lại-da thấp hèn thác sinh vào đó để hóa thành (hóa sinh) bản thể chúng sanh bé nhỏ. Như ở tại những nơi ghềnh đá giáp mặt nước biển, là nơi có tế bào sống, tức thì thức A-lại-da hạ cấp thác sinh vào đó để thành con hào. Tại những con nai, thỏ... chết sình, hôi thúi, là nơi có tế bào sống, tức thì những thức A-lại-da hạ cấp thác sinh vào đó thành những thân con dòi. Dưới những đóng rơm, là nơi có tế bào sống, tức thì những thức A-lại-da thấp hèn thác sinh (thấp sinh) vào đó thành đom đốm, tối đến bò ra, bay lên lập lòe như ma trơi trong bóng đêm. Trong thùng gạo cũ, có tế bào sống, chính là môi trường thác sinh của thức A-lại- da thành loài mọt...

Con Sâu Trong Đốt Mía.

Trong quá khứ xa xưa, tại Trung Hoa có một vị cao tăng, xuất gia từ ấu niên, được học và tu tập Phật pháp với các bậc đạo sư danh tăng. Sống cuộc đời thanh bạch nơi chốn thiền môn, lấy cỏ, cây, hoa trái trong vườn chùa làm bạn đạo. Vì vậy, ngài trồng một bụi mía da vàng, loại mía mềm, thân to, đốt dài. Khi bụi mía trên đà phát triển, thân cao cả thước, đang cho chất ngọt, thì ngài ngã bịnh. Đang trên giường bịnh, tâm ý ngài cứ nghĩ đến bụi mía, sinh khởi ý niệm: “Bụi mía ta trồng, nó đã và đang lên cao, nếu ta chết, chắc chắn ta không được ăn”.

Do vì tâm còn luyến tiếc bụi mía, cho nên sau khi chết, thức A-lại-da của ngài đã bị thác sinh làm thân con sâu trong đốt mía để ăn mía. (Hòa thượng Như Ý kể cho Tăng sinh Phật học viện Hải Đức Nha Trang năm 1955 khi dạy Nhị khóa hiệp giải).

5. Nhận thức vào thực tại, để thấy lý chân thật: Vô thường, Vô ngã
Sau khi quý vị đã thông đạt hai đạo cái lý vô ngã, vô thường rồi, ở bất cứ nơi đâu, khi quý vị đối diện trước con người, vật thể vô tình ở những nơi nào đó, là phải đưa tâm vào, nhìn sâu vào bản thể của chúng mà phân tích thầm lặng: Tất cả đang bị hoại diệt bởi vô thường, do vô ngã. Nhờ cái năng lực tỉnh thức vào thực tại, là cây đèn sáng, quý vị sẽ thấy ta và người, mọi vật thể chung quanh mình, tất cả đều vô ngã, không tự có thân, đều do các duyên giả hợp tạo nên. Do vì vô ngã, nên chi phải bị định luật vô thường gặm nhấm bản thân, làm cho cơ thể bị hao mòn từng phần (nội tạng, ngoài da), già nua, bệnh tật và chết. Vật thể nào cứng như sỏi, đá, sắt, đồng cả trăm năm. Cuối cùng, bị con mọt vô thường gặm nhấm tan rã mất dạng.

Xưa kia ông Bành Tổ sống đời tám trăm tuổi thọ, nay thời còn đâu!

Theo Văn hoá Phật giáo số 274 ngày 01-06-2017

Facebook Tweet Google Print

>>

Thực tại là Chân như

Đại tạng kinh Việt Nam

Đại Tạng Kinh Việt Nam

Thông báo